SUNDUZ KARAPAPAKLARI

İRANDA BİR DEĞER ARAŞTIRMACI YAZAR ŞAİR SUNDUZ KARAPAPAK TÜRKÜ

MUHARRAM PARİZAD

(Azerbaycan Türkçesinde)

SULDUZ BÖLGƏSİ CUĞRAFİ BAXİMDA İRANDA, QARAPAPAQ,LAR MƏSKƏNİ ADLANAN VƏ BAŞ KƏNDİ (NƏĞDƏ) ŞƏHƏRİ OLAN SULDUZ BÖLGƏSİ, BATİ AZƏRBAYCANDA, URMU GÖLÜNÜN BATİ GÜNEYİNDƏ, ŞUMALDA: URMU ŞƏHƏRİNDƏN 97 KİLOMETİR, DOĞUDA: SOYUXBULAQDAN 45 KM, BATİDA ÜŞNÜ ŞƏHƏRİNDƏN 30 KM, ARALİDİR. GÜNEYDƏ: LACAN BÖLGƏSİNƏ YAPİŞİR VƏ, PİRANŞƏHRDƏN 40KM ARALİDİR VƏ, BATİQUZEYDƏN URMU GÖLÜNƏ YAPİŞİR. SULDUZ BÖLGƏSİNİ KÜRD BÜLGƏLƏRİ BİR ÜZÜK QAŞİ KİMİ EHATƏ ETMİŞ LAKİN BURADA YAŞAYAN MÖHTƏŞƏM QARAPAPAQ ELİ, AYRİ BİR QOVMLARA QARİŞİB ƏRİMƏDƏN, BU BÖLGƏNİ VƏ, ÖZ KÜLTÜRLƏRİNİ, DƏB VƏ ƏNƏNƏLƏRİNİ BU GUNƏ QƏDƏR GÖZ BƏBƏGİ KİMİ QORUYUB SAXLAMİŞLAR. BU EL ÇOX QORXMAZ, DƏLİQANLİ VƏ EYN- HALDA COVMƏRD, ƏLİ AÇİQVƏ VƏ QONAQ SEVƏRDİRLƏR. SULDUZ BOLGƏSİNİN MƏSAHƏTİ 1050KMM,DİR. GÜNEYİNDƏ BABASƏN, SULTAN YƏQUB, FİRƏNGİ DAĞİ VƏ, MƏMMDŞAH DAĞLARİ(2400M), BATİ GÜNEYİNDƏ XANTOUZ(2500M) VƏ DOĞU QÜZEYİNDƏ BUĞA DAĞİNİ AD APARMAQ OLUR. SULDUZUN GÖR AXAN ÇAYİ GADAR ÇAYİDİR Kİ, ÜŞNÜ BATİSİNDA RANDULƏ, VƏ BATİ GÜNEYİNDƏ SPİREZ DAĞLARİNDAN BAŞLANİR. GADAR ÇAYİNA SULDUZDA BALİXÇİ VƏ, MƏMMƏDŞAH ÇAYLARİ,DA ARTİRİLİR. CƏNNƏTİN BİR BUCAĞİ OLAN SULDUZ BÖLGƏSİ, GÜLLÜ- ÇİCƏKLİ BİR DÜZƏNGAHDİR.QARAPAPAQLAR İÇİNDƏ BİR DEYİM BU GÜNƏ QƏDƏR İŞLƏKDİR: GÖYDƏ ULDUZ, YERDƏ SULDUZ. SULDUZDA, 497/000HİKTAR ƏKİN YERİ, 7/400 HİKTAR OTLANACAQ VƏ,6/400 HİKTAR BAĞ- BAĞAT VAEDİR Kİ BAĞLARİN ÇOX PAYİ ÜZÜM BAĞİ VƏ ALMALİQDİR. BURADA ARPA- BUĞDA, MƏKƏ, NOXUD, MƏRCİMƏK, ÇOXLU QOYUN VƏ İNƏK MALDARLİQİ, TOYUQ VƏ BALİQ BECƏRMƏ ÇALİŞMALARİ KEÇİRİLİR. BU BÖLGƏDƏ BULLU ÇÜĞÜNDÜR, QABAQ DƏNİ, GÜNƏBAXAN DƏNİ, QOLZA, VƏ... İSTEHSAL OLUNUR VƏ BUNLARİN ÇOXU İRANİN SAYİR BÖLGƏLƏRİNƏ VƏ, SAYİR ÖLKƏLƏRƏ O CÜMLƏDƏN İRAQ, AZƏRBAYCAN, TÜRKMƏNİSTAN, ƏFĞANİSTAN, OKRAYİNA VƏ ƏRƏBİ İMARAT,A SADİR OLUNUR. SULDUZDA BİR ŞƏKƏR FABRİKASİ,DA VARDİR. SULDUZDA İKİ ŞƏHƏR: NƏĞƏDƏ. MƏHƏMMƏDYAR VƏ, 91 KƏND(KÖY) VARDİR Kİ,337/000AYİLƏDƏN TƏŞKİL TAPMİŞ. BURADA YAŞAYANLARİN NUFUSUNUN SAYİ 117/602 NƏFƏRDİR Kİ, %66Dİ ŞİYƏ QARAPAPAQLARİ VƏ, %34Dİ SÜNNÜ KÜRDLƏRDİLƏR. BÜTÜN KƏNDLƏRİN ARA YOLLARİ ASFALT VƏ, BÜTÖVLÜKDƏ İLİKTRİKDƏN FAYDALANİRLAR. UMUMİYYƏTLƏ KƏNDLƏRİN %85İNƏ GAZ VƏ SU LÜLƏSİ VƏ TELEFON SİMİ ÇƏKİLMİŞ VƏ, İBTİDAYİ OKULLARİ, MƏSCİDLƏRİ DAYİRDİR.OKUL OLMAYAN KƏNLƏRİN DƏRS OXUYANLARİ YAXİN KƏNDLƏRİN OKULLARİA GÜNLÜK SERVİSLƏRLƏ GƏL- GED EDİRLƏR. SULDUZDA İBTİDAYİ SİNFİDƏ112 OKUL VARDİR, BU OKULLARDA DƏRS ALANLARİN SAYİ 12/852 HƏFƏRDİR VƏ BUNLARİ TƏLİM EDƏN MUƏİLLİMLRİN SAYİ 502NƏFƏRDİR. SULDUZDA 27 ORTA MƏKTƏB VARDİR Kİ, BUNLARDAN 16 MƏKTƏB OĞLANLAR ÜÇÜN VƏ, 11 MƏKTƏB QİZLAR ÜÇÜN DÜR. BU MƏKTƏBLƏRDƏ DƏRS ALANLARİ SAYİ 23/490 NƏFƏR VƏ, DƏRS VERƏN DƏBİRLƏRİN SAYİ 1/600 NƏFƏRDİR. SULDUZDA 3 YÜNİVERSİTƏ DAYİRDİR Kİ, 8/600 NƏFƏR ÖYRƏNCİ YÜKSƏK TƏHSİL ALMAQDADİRLAR.təquda çatmiş əməkli muəllimlərin sayi 1033 nəfərdir. ÜST- ÜSTƏ SULDUZDA HƏR 100NƏFƏR(KİŞİ)DƏN 80 NƏFƏR SAVADLİDİR.BURADA 3 TÜRKCƏ- FARSCA İKİ HƏFTƏLİ(ƏRMƏĞAN-E AZƏRBAYCAN. TƏPİŞ-E QƏLƏM. FƏRDAY-E MA) QƏZƏTƏLƏRİ ÇİXİR. Sulduzda 2 xəstəxana, 7 dərmangah - xane-ye behdaşt və 11 davaxana dayirdir. SULDUZUN TURİZM CƏZƏBƏLƏRİNDƏN: SULDUZ BÖLGƏSİNİN TƏBİYİ GÖZƏLLİKLƏRİNDƏN ƏLAVƏ, 7/000 İLLİK TARİ OLAN , ON QAT MƏDƏNİYYƏTİ EHTİVA EDƏN VƏ QİZİL CAM ADİLA MƏŞHUR OLAN HƏSƏNLİ TƏPƏSİ ÖZÜNƏ ƏN MÜHÜMM YER AÇİR. SONRA SEYRAN GÖLÜ, SULDUZ GÖLÜ, HƏSƏNLİ BƏNDİ, YADGARLİ GÖLÜ VƏ BƏHRAMLİ KÖRPÜSÜNDƏN,DƏ, AD APARMAQ OLAUR. Bu bizim bu günkü movcud imkanlarimizdir, sulduzun ətrafli inkişafinda və niyazlarinin aradan qaldirilmasinda,da artiq çalişmalar gərəklidir

 sulduz QARAPAPAQLARi İRAN AZƏRBAYCANİNDA, URMU GÖLÜNÜN BATİ GÜNEİYİNDƏKİ SULDUZ BÖLGƏSİNDƏ VƏ NAĞADEY(NƏQƏDƏ) ŞƏHƏRİNİN ÇENRƏSİNDƏ YERLƏŞƏN QARAPAPAQGLAR, İRAN- RUS MUHARİBƏSİNƏ DƏK, GÜRCÜSTANİN BORÇALİ MAHALİNDA, ERMƏNİSTANDA, AZƏRBAYCAN CUMHURİSİNİN MUXTƏLİF BÖLGƏLƏRİNDƏ YAŞAMİŞLAR. GÜLÜSTAN MUAHİDƏSİNDƏN (M1813- Q1228) SONRA, ONLARDAN BİR NEÇƏ TAYFA, İRAVANİN ƏTRAFİNA KÖÇÜB ORADA SAKİNLƏŞMİŞLƏR. İRAN GOŞUNU SİNİQLİQ TAPANADAN SONRA TÜRKMƏÇAY(M1828 –Q1243) MUAHİDƏSİ BAĞLANDİQDA, QARAPAPAQLAR NƏQİ(VƏ MEHDİ) BƏY BORÇALİNİN RƏHBƏRLİYİLƏ, İRANA KÖÇMƏK QƏSDİLƏ ARAZ ÇAYİNİN DAŞQİN OLDUĞUNA XATİR TÜRKÜİYƏYƏ KÖÇÜB QİŞ FƏSLİNİ QARS MAHALİNDA QİŞLAYİRLAR. TAZA İLİN YAZİNDA 800 AYİLƏ HALİNDA( HƏR AYİLƏ BİR NEÇƏ EVLİ) TÜRKİYƏDƏN QALXİB, İRAN AZƏRBAYCANİNDA XOY MAHALİNA KÖÇMÜŞLƏR. ARAZİN DAŞQİN OLDUĞUNA XATİR ÖZLƏRİNİ SUYA VURAN VƏ ÜZGƏŞ BİLMƏYƏNLƏRİN O CÜMLƏDƏN NEÇƏ NƏFƏR QADİN VƏ UŞAQLARİ SU APARİR. ARXADA RUS QOŞUNUNUN BASQİNİ, YARALİLARİN, QOCALARİN VƏ KÖRPƏLƏRİN VƏZE- HALİNİ GÖRƏNLƏRDƏN BİRİ BU NİGƏRANLİĞİ, BU BAYATİNİ TƏRƏNNÜM ELƏMƏKLƏ BİLDİRİB: ARAZİN DAŞQİNA BAX URUSUN MƏŞQİNƏ BAX OXURAM DƏRD ƏLİNDƏN DEİYİRLƏR EŞQİNƏ BAX. ƏLİ ŞAMİLDƏN EŞİTDİYİM ƏSASİNDA QARAPAPAQ ATLİLARİ GECƏLƏRİ ARAZDAN KEÇİB RUSLARİN YENİ TUTDUQLARİ YERLƏRƏ İLĞAR ETMƏLƏRİNDƏN ŞİKAYƏÇİ OLAN RUS SƏRKƏRDƏLƏRİ, ONLARİ SƏRHƏDDƏN UZAQLAŞDİRMAQ İSTƏMİŞLƏR. ABBAS MİRZƏ QARAPAPAQLARA BU SİRRİ BİLDİRMƏDƏN ELİ SALMASA VƏ ORADANDA SULDUZA KÖÇDÜRÜR.SULDUZDA YERLƏŞƏN QARAPAPAQ ELİNİN TƏKİBİNDƏ OLAN TAİFALAR BULARDİLAR:BORÇALİ, TƏRKÖVÜN, SARAL, ƏRƏBLİ(ARPALİ), CANƏHMƏDLİ, ÇAXİRLİ(CAKERLİ), ULAŞLU, QAZAX, ŞƏMŞƏDİNLİ VƏ AYRİMLİ. SULDUZU TƏRK EDƏN TAYFALARDAN,DA BİR NEÇƏSİNİ AD APARMAQ OLAR: TÜRKMƏNLƏR, QAZAQLAR VƏ AYRİMLARİN BİR QİSMİ, QARABAŞLİLAR, MƏMƏLİLƏR,... AZƏRBAYCANİN UMUMİ VALİSİ VƏLİƏHD ABBAS MİRZƏYƏ İLDƏ 1200 TÜMƏN VERGİ VƏ 400 ƏSGƏR VERMƏK ŞƏRTİLƏ, ÖZ BAŞÇİLARİ İDARƏSİNDƏ GƏLİB SULDUZ BÖLGƏSİNDƏ OTRAQ SALMİŞLAR. QARAPAPAQLAR SULDUZDADA, AĞİR BASQİNLARA VƏ QANLİ FİRTİNALARA MƏRUZ QALARQ, ÖZ ŞİVƏLƏRİLƏ ZƏNGİN XƏLQ ƏDƏBİYATİ VƏ AYİLƏ RƏSMLƏRİ, DƏB VƏ ƏNƏNƏLƏRİLƏ MİLLİ VARLİQLARİN BU GUNƏ QƏDƏR QORUMAQDADİRLAR. İNDİLİKDƏ QARAPAPAQLAR UMUMƏN SULDUZDAN ƏLAVƏ, XOYDA, SALMASDA, ƏRAKDA, FARS ƏYALTİNDƏ, TALİŞDƏ, QARAQALPAQİSTANDA, QAZAXİSTANDA, QİRQİZİSTANDA, ÖZBƏKİSTANDA, GÜRCÜSTANDA, ERMƏNİSTANDA, AZƏRBAYCAN CUMHURUSUNDƏ, ƏFĞANİSTANDA, TÜRKİYƏDƏ, MİSİRDƏ VƏ SAYİR YERLƏRDƏ YAŞAYARKƏN, SİYASİ- TARİXİ ÇƏKİŞMƏLƏRƏ GÖRƏ PARÇALANSALARDA. AYRİ QOVMLARA ƏRİYİB QARİŞMADAN MİLLİ VARLİQLARİNİ QORUYUB SAXLAMİŞLAR. QARQPAPAQLAR BAŞLARİNDAKİ QARA BOYALİ QUZU DƏRİSİNDƏN TİKİLMİŞ ŞİŞ PAPAQLARİNA GÖRƏ, MÜXTƏLİF ÖLKƏLƏRDƏ, MÜXTƏLİF ADLARLA Kİ BİRLİKDƏ BİR ANLAMİ DAŞİYİR TANİNMİŞLAR. O CÜMLƏDƏN, QARAQALPAQİSTANDA: QARAQALPAQLAR. AZƏRBAYCANDA VƏ TÜRKİYƏDƏ: QARAPAPAQLAR. RUSLARDA: ÇƏRNİYƏ KLUBUKİ. O TAY- BU TAY ARAZ SAHİLİNDƏ: QARA BÖRKLƏR. FARSLARDA: QOVM-E- KULAH SİYAH, ADLARİLA ADLANMİŞLAR. QARAPAPAQLAR İTİL(VOLQA) ÇAİYNİN ƏTƏYİYNDƏ ASTARAXANDA, YANİ HƏŞTƏRXAN YADA Kİ, HACİ TƏRXANDA, QARA GÜL DAVAR DƏRİSİNDƏN ƏMƏLƏ GƏLƏN SAÇAQLİ XƏZ KİMİ PUSTİNLİK BAZARİNİN TACİRİ OLMUŞLAR VƏ BÜTÜN YAXİN VƏ UZAQ ÖLKƏLƏRƏ O CÜMLƏDƏN AVRUPAYA, DƏRİ VƏ ÇƏKMƏ GÖNDƏRİRMİŞLƏR EYN-E- HALDA, AT BELİNDƏ VƏ HƏRBİ MEYDANLARDA Kİ KÜRƏKƏNLƏR SULTANİ AXSAQ TEYMURA QOÇAQLİQLAR GÖSTƏRİRMİŞLƏR TA QARŞİ DURUB PƏRƏYƏNDƏ DÜŞMÜŞLƏR. İNDİLİKDƏ BU SƏNƏTİ YANİ DAVAR DƏRİSİNİ AYRAN AŞİNA YATİRDİB TUKU TÖKÜLMƏDƏN OVUB- OVKALAİYB YETİRMƏK VƏ YUMUŞAQ SAÇAQLİ XƏZ DƏRİSİ KİMİ PUSTİNDUZLUKDA ÇALİŞMAQ, ƏFĞANİSTANDAKİ QARAPAPAQLAR İÇRƏ DAVAM ETMƏKDƏDİR. PURTUĞALLİ SƏRHƏNG GASPAR DÜRUVİL ÜÇ İL FƏTHƏLİŞAH-E- Q ACAR SARAYİNDA OLMUÇDUR, O YAZİR Kİ, (VARLİLAR KİŞİLİ- QADİNLİ SOYUQ FƏSLİNDƏ, HƏŞTƏRXANDAN GƏLƏN PUSTİN PALRAR GEYİRLƏR). BU SÖZ YETİRİR Kİ, FƏTHƏLİŞAHİN DÖVRÜNDƏDƏ,HƏŞTƏRXANDA, PUSTİNDUZLUQ SƏNƏTİ İŞLƏK VƏ SAÇAQLİ DAVAR DƏRİSİNDƏN TİKİLMİŞ GEYMƏ BAZARİDA, ŞİRİN,İMİŞ. QARAPAPAQLAR KEÇMİŞDƏ YAXŞİ AT MİNƏN, QOÇAQ, QORXMAZ, ÖLÜMÜN GÖZÜNƏ DİK BAXAN, ƏL BİR- DİL BİR VƏ EYN-E- HALDA, MƏRDANA VƏ QONAQ SEVƏR OLMUŞLAR. İNDİLİKDƏ SULDUZLU QARAPAPAQLARİ AYRİ QOVMULARA QARİŞİB ƏRİMƏDƏN, BU ƏXLAQİ XİSLƏTLƏRİ, QOVMİ HƏYAT TƏRZİ, AĞİZ ƏDƏBİYYATİ VƏ ATA- BAB RƏSMLƏRİNİ BU GÜNƏ QƏDƏR QORUYUB SAXLAİYBLAR. ƏLMƏDƏD ATAMDİR, FİRƏNGİZ ANAM NAĞADEY ŞƏHƏRLİ, SÜRGÜN ADLİYAM QARAPAPAQ ELLİ, SULDUZ MAHALLİ YURDUMU ARASAN, FƏRQUZADLİYAM. MƏN SULDUZLU SÜRGÜN MƏHƏRRƏM PƏRİZAD, ATAM ƏLİMƏDƏD CƏLALİ VƏ ANAM FİRƏNGİZ PƏRİZAD,DİR. ATAM PAŞA OĞLU ƏLİMƏDƏD, YASİN LƏQƏBLİ ƏBÜLFƏTH(FƏTHÜLLH)İN TÖRƏMƏSİ, QALACİQ KƏDİNDƏN VƏ YASİNLİ TAYFASİNDAD,DİR.ANAM İSƏ, AĞAKİŞİ QİZİ FİRƏNGİZ, KƏRBƏLAİY QƏDİM QAFQAZİYALİNİN TÖRƏMƏSİ, FƏRQUZADLİ VƏ İSMAİYL QƏDİM TAYFASİNDAN,DİR, ANAMİN ƏMİSİ RİZA BƏY ŞƏMŞİR OYNATMAQDA ÇOX QOÇAQİMİMŞ. BUNLARİN HƏR İKİSİ NİN,DƏ BABALARİ QARAPAPAQ ATLİLARİNDAN OLMUŞ VƏ MÜHTƏŞƏM QARAPAPAQ ELİNƏ BAĞLİDİRLAR. ƏBÜLFƏTH(FƏTHÜLLAH) QƏCƏR ŞAHİ MƏHƏMMƏD ŞAH VƏ NASİRƏDDİN ŞAHİN DÖVRÜNDƏ, HUSAMSƏLTƏNƏ,NİN RƏHBƏRLİYİLƏ QARAPAPAQ ATLİLARİLA BİRLİKDƏ HƏRAT SAVAŞİNDA İŞTİRAK ETMİŞDİR. ƏBÜLFƏTH, İSTƏrABAD(GURQAN)İ HƏSRƏ SALAN ZAMAN,GECƏLƏRİN BİRİSİNDƏ, TƏK BAŞİNA QƏLƏNİN DUVARİNİN ALTİNDAKİ SU GİLFİNDƏN QƏLƏYƏ SOXULUB, QARAVULLARİ YUXUYA VERƏRKƏN... DƏRVAZANİ AÇİR VƏ BELƏLİKLƏ İSTƏRABAD QƏLƏSİ ONUN QOÇAQLİĞİNDAN ASİLİ OLARAQ FƏTH OLUNUR VƏ QƏLƏDƏKİLƏR,DƏ TƏSLİM OLURLAR. HƏRAT SAVAŞİNDA İRAN QOŞUNU ĞALİB GƏLİR ( Ş 1272- M 1852). NASİRƏDDİN ŞAH, (ŞƏHNAMƏ) ADLİ BİR MƏKTUB FƏRMAN,DA ƏBÜLFƏTHƏ (YASİN) LƏQƏBİ VERİB QOL CƏKƏRKƏN MÜHÜRLƏYİR VƏ, TİYUL ONVANİNDA,DA ONA MİRAVA VƏ QALACİQ KƏNDLƏRİNDƏN BİR NEÇƏ PARÇA ƏKİN YERİ TOPRAQ BAĞİŞLAYİR. BU ƏKİN YERLƏRİ İSMAYİL AĞA QAÇA- QAÇİ,NA DƏK ONUN NƏVƏSİ PAŞANİN ƏLİNDƏ İMİŞ. İSMAYİL AĞA SİMKONUN QİRĞİNLİ- TALANLİ BASQİNİNA MƏ,RUZ QALAN QARAPAPAQ ELİ, İL BAYRAMİ GÖNÜ ( Ş1300- M 1921) QARDA- AYAZDA, SULDUZU TƏRK EDİB QAÇARKƏN, CİĞATİ ÇAYİ,NİN KƏNARİNDA - MARAĞADA SAKİNLƏŞİR. ORADA VƏBA XƏSTƏLİYİ QİRĞİN VERİR, BU ARADA PAŞA,DA ÖLÜR, ONUN KÖRPƏ UŞAQLARİ YƏ,Nİ ATAM ƏLİMƏDƏD VƏ ƏMİM MƏCİD ANALARİ ZİNƏT,LƏ BİRLİKDƏ BAŞSİZ QALİRLAR. İKİ İL DOQQUZ AY AVARƏLİK ÇƏKƏN EL, RİZA ŞAH QÜDRƏTƏ ÇATANDAN SONRA (Ş1303- M 1923)DƏ SULDUZA GERİ DÖNÜR. ATAM, QARDAŞİ VƏ ANASİLƏ BİRLİKDƏ ON İL ELDƏN SONRA SULDUZA DÖNÜRLƏR, BU ARADA XAN ONLARİN TOPRAQLARİNİ ĞƏSB EDƏRKƏN AYRİ ADAMLARA VERİR, O CUMLƏDƏN ÖZ KƏNDLƏRİNDƏKİ ƏKİN YERLƏRİ İNDİLİKDƏ MÜQTƏDİRLƏR AYİLƏSİNİN İXİTİARİNDA,DİR. BU EL, SUN ÜÇ YÜZ İL TARİXİ HƏYATİNDA YƏ,Nİ 100 İL QAFQAZYADA ÇAR RUSYA QOŞUNU İLƏ SAVAŞMİŞ VƏ, TÜRKMANÇAY MUAHİDƏSİNDƏN (1828M) SONRA 200 İLƏ YAXİNDİR Kİ, SULDUZ BÖLGƏSİNDƏ YAŞADİĞİ TARİXDƏ BU TALANLİ- ŞƏHİDLİ BASQİNLARA MƏ,RUZ QALMİŞ: 1- BƏLBASLAR. 2- ŞEYX UBEYDULLAH-E- ŞƏMZİNİ, 3- CİLULAR, 4- İSMAYİL AĞA SİMKO, 5- BARZANİLAR,VƏ 22 BƏHMƏN İNQİLABİNİN (1358Ş -1979 m)YAZİ,NDA İRAN KÜRDLƏRİNİN DEMUKİRAT PARTYASİNİN 100/000 LİK MİTİNGİNDƏ TƏHMİLİ SAVAŞDA ŞƏHİDLƏR VERMİŞ, TALANSALARDA, HEÇ ZAMAN YABANCİ QÜDRƏTƏLƏRƏ BOYUN ƏYMƏYİBLƏR, BƏLKƏ ARXADA ŞƏHİDLƏRİNDƏN 11 MƏZARLİQ QOYUB SULDUZA GƏLƏN BU EL, MƏRDANA VƏ QORXMAZ YAŞAMAQLARİNA DAVAM ETMİŞLƏR VƏ, İNDİLİKDƏ,DƏ BELƏDİR. SULDUZLU SÜRGÜN MƏHƏRRƏM PƏRİZAD

SULDUZLU SÜRGÜN MƏHƏRRƏM PƏRİZADDANDİR:                                                 salmadin

 Demişdim dar gündə məni yada sal                                                           Niyə soruşmadin, niyə salmadin                                                             Demişdim sazini bir köklə, bir çal                                                             Niyə kökləmədin, niyə çalmadin               

 Başim ğovğalidir, halim pərişan                                                               Ağarir saçlarim, qəddim olur dal                                                             Demişdim bir gecə qonaq kimi qal                                                              Bəs niyə gəlmədin, niyə qalmadin

Zəmanə pəsinir öz imdadindan                                                                Dadizir zəhrilə mənə dadindan                                                              Demişdim unutma məni yadindan                                                            Niyə yad etmədin, niyə dalmadin

(Hicran)im yolunda düşmüşəm xəstə                                                      Gözlərim yol çəkir, daiym peyvəstə                                                      Demişdim başimi al qolun üstə                                                                Bəs niyə sərmədin, niyə almadin